Η άλλη θάλασσα

Η ανολοκλήρωτη ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου

Θόδωρος Αγγελόπουλος 2012 - Η άλλη θάλασσα [Το Κύκνειο Άσμα του Αγγελόπουλου]

Είναι πολύ κρίμα που αυτή η ταινία έμεινε ανολοκλήρωτη. Την πρόλαβε ο αιφνίδιος θάνατος του σκηνοθετη. Ποιος μπορεί να έχει "τα κότσια" να την τελειώσει; Να μιλήσει για το σύγχρονο δράμα που ζει η Ελλάδα; για την κατάντια των ανθρώπων μέσα στο πνιγηρό τέλμα; Ουδείς θα μπορεί. Μόνο ο μεγάλος Τεό Αγγελόπουλος θα μπορούσε να στρέψει το φακό και να αφηγηθεί τα αίτια που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση και τα επακόλουθα τους... Την "άλλη θάλασσα" θα την κουβαλάει ο καθένας μόνος του με τη στεριά όλο και να απομακύνεται... Ο "Γεφυροποιός" Αγγελόπουλος είναι πλέον απών... Το ότι θα υπάρχεις δεν θα είναι πλέον και μεγάλο κατόρθωμα...

Στη μνήμη του Θόδωρου Αγγελόπουλου (1935-2012)

Φωτογράφος πλατό στην "Άλλη Θάλασσα", ο Νίκος Νικολόπουλος υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας στα γυρίσματα της τελευταίας και ανολοκλήρωτης ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου, στη Δραπετσώνα, τον Ιανουάριο του 2012, που διήρκησαν συνολικά είκοσι μέρες, μέχρι το θανάσιμο τραυματισμό του σκηνοθέτη στις 24/1/2012, εν ώρα δημιουργίας. Δέκα χρόνια μετά, ο Νικολόπουλος επέλεξε είκοσι φωτογραφίες, μία από κάθε μέρα γυρισμάτων, για να τις εκθέσει με ελεύθερη είσοδο, στο Πολιτιστικό Κέντρο "Μελίνα", του Δήμου Αθηναίων στο Θησείο (29/1-2/3/2022), υπό τον γενικό τίτλο "Γεφυροποιός".

Ταινία-αίνιγμα η "Άλλη Θάλασσα", τελευταίο μέρος μιας τριλογίας ▪ με πρωταγωνιστές τους Τόνι Σερβίλο και Ειρήνη Στρατηγοπούλου, που αναφερόταν στην κρίση που έπληττε τη χώρα, ένα χρόνο μετά την είσοδο στο ΔΝΤ. Από τα κείμενα των επιμελητών Χριστόφορου Μαρίνου και Βαγγέλη Ιωακειμίδη στην είσοδο της έκθεσης, αποκαλύφθηκε πως η ταινία θα διαδραματιζόταν στην Ελλάδα του 2011, με επίκεντρο την ιστορία του "Π", ενός επιχειρηματία με καταγωγή από την Πόλη, με κόρη ηθοποιό, που ονειρευόταν να ανεβάσει Μπρεχτ.

Θόδωρος Αγγελόπουλος Τόνι Σερβίλο

Από τον συγγραφέα Πέτρο Μάρκαρη, συνσεναριογράφο της ταινίας, επισημαίνονται οι πάνω από εκατό εκδοχές σεναρίου του σκηνοθέτη, που αναζητούσε να αποτυπώσει τις συνέπειες της κρίσης, όχι τόσο σε μια ρεαλιστική απεικόνιση, αλλά μέσα από πολλαπλά επίπεδα αφήγησης, εμπλέκοντας μια απεργία εργατών σε ένα εργοστάσιο, μετανάστες, και τις προσπάθειες ενός θιάσου να ανεβάσει την "Όπερα της πεντάρας" του Μπρέχτ -γραμμένη στην καρδιά του οικονομικού πανικού του 1920 στη Γερμανία- επιχειρώντας να συνδεθεί σε μια αφηγηματική κλωστή η αθλιότητα των ηρώων του έργου και των κατοίκων της Ελλάδας του 2012.

Φωτίζοντας μερικές αποσπασματικές πτυχές μιας ανολοκλήρωτης ταινίας που θα παραμείνει για πάντα στο σκοτάδι, οι φωτογραφίες του Νικολόπουλου αποκαλύπτουν ωστόσο μερικά από τα πιο κλασικά μοτίβα του δημιουργού, επιτρέποντας συνειρμούς και υποθέσεις.

Σε μια από τις φωτογραφίες, στο σκηνικό ενός χριστουγεννιάτικα στολισμένου σαλονιού, ξεπροβάλλει η μορφή του Αγγελόπουλου, που μας κοιτά κατάματα, με κάδρο θαλασσογραφίας στο φόντο. Από το στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο, ίσως να προέκυπτε άλλη μια περίφημη μαγική στιγμή αγγελοπουλικής πρωτοχρονιάς, με χρονική μετατόπιση μέσα στο ίδιο μονοπλάνο, που θα επανανοηματοδοτούσε πολιτικά τη σκηνή, μέσω συγκεκριμένης ιστορικής συγκυρίας.

Θόδωρος Αγγελόπουλος Ειρήνη Στρατηγοπούλου Φωτογραφία στον ίδιο δρόμο που σκοτώθηκε ο σκηνοθέτης

Στις φωτογραφίες που απεικονίζουν βραδινές λεωφόρους ή αδειανούς χώρους ρημαγμένων εργοστασιακών εγκαταστάσεων, περιλαμβάνονται και σκουπιδότοποι, που υποδηλώνουν κοινωνική εξαθλίωση. Είναι ενδεικτικό πως τέτοιες εικόνες παρακμής επέλεξε να τοποθετήσει στο κινηματογραφικό κάδρο η προηγούμενη γενιά σκηνοθετών, όπως ο Νικολαΐδης ή ο Γρηγοράτος, τόσο ως υπενθύμιση ενός ζοφερού μέλλοντος που προοιωνίζει μια οικολογική καταστροφή, όσο και ως και μια μακρινή ανάμνηση των ταρκοφσκικών προφητικών πλάνων. Μια αισθητική στον αντίποδα του αυστηρού στυλιστικού πλαισίου της νέας γενιάς "γουίρντ" /wired, κινηματογραφιστών, που μαζί με τις ιστορικές αναφορές, απώθησε και την πολιτική διάσταση, για να περιοριστεί στις ψυχικές διαστάσεις του μικροαστισμού, ώστε μέσα από τις παθολογικές συμπεριφορές να εστιάσει στην κοινωνική απάθεια. 

Μοιρασμένος σε ανατολή και δύση, μύθο και ιστορία, παράδοση και εκσυγχρονισμό, ο Αγγελόπουλος υπήρξε ο εμπνευσμένος γεφυροποιός, που νοιάστηκε με δημιουργική αγωνία να συνδέσει μέσα από το δικό του κινηματογραφικό πρίσμα την ελληνική Ιστορία και παράδοση, με τη σύγχρονη πολιτική της εικόνα.

Πηγή: pekk.gr💧

"Το λιβάδι που δακρύζει" (The Weeping Meadow) Από τα γυρίσματα στη λίμνη Κερκίνη - Θ. Αγγελόπουλος Τάσος Αρβανίτης (video 59΄)

▪ Το τελευταίο μέρος ης τριλογίας της"Επιστροφής", "Η άλλη θάλασσα" - μια αφηγηματική των τελευταίων χρόνων του οδοιπορικού του Αγγελόπουλου στην σύγχονη Ελληνική ιστορία. Η τριλογία περιλαμβάνει τις ταινίες "Το Λιβάδι που Δακύζει" (2004), "Η σκόνη του Χρόνου" (2008) [ταινίες βασισμένες στις αφηγήσεις της μητέρας του που υπήρξε κι αυτή πρόσφυγας] και την ανολοκλήρωτη "Η άλλη Θάλασσα" (2012) —περισσότερα εδώ

Θόδωρος Αγγελόπουλος - Η άλλη θάλασσα