Ο άνθρωπος με το γαρύφαλο
Ο άνθρωπος με το γαρύφαλο
 |  |  |
| Νίκος Μπελογιάννης | Ο Φοίβος Γκικόπουλος ως Ν. Μπελογιάννης - "O Άνθρωπος με το Γαφύφαλο" | Ο πραγματικός Νίκος Μπελογιάννης στη δίκη 1951 |
Τότε: Ο Νίκος Μπελογιάννης είναι σύμβολο ανθρωπιάς, ποίησης και αγωνιστικότητας, είπε ο δημιουργός της ταινίας, Νίκος Τζίμας, στη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε με αφορμή την επανέκδοσή της από την εταιρεία διανομής New Star. Εξηγώντας γιατί θέλησε να κάνει αυτή την ταινία, ο κ. Τζίμας είπε ότι παρακινήθηκε από την «ακτινοβόλο προσωπικότητα» του Ν. Μπελογιάννη, την οποία και θέλησε να μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη, και, αφετέρου, επειδή, όπως είπε, θέλησε να αποδώσει το πολιτικό κλίμα της εποχής που έζησε «ο άνθρωπος με το γαρύφαλο».
Ο κ. Τζίμας είπε πως η ταινία υπήρξε αφορμή για «εθνική συμφιλίωση μεταξύ αριστερών και δεξιών» και αναφέρθηκε σε περιστατικό της δεκαετίας του 1980, όταν ο τότε υφυπουργός προεδρίας κυβερνήσεως, Αθανάσιος Τσαλδάρης είχε «κόψει» την ταινία, και στη συνέχεια ζήτησε από τον σκηνοθέτη μια κόπια, την οποία είδε μόνος του και κατόπιν με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και την Ελένη Βλάχου.
Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, ο Αθ.Τσαλδάρης τον κάλεσε και του είπε ότι έκανε «αντικειμενική παρουσίαση των γεγονότων» και όχι «προπαγάνδα υπέρ κάποιου κόμματος».
Σχετικά με τον κινηματογραφικό Μπελογιάννη που ενσάρκωσε ο καθηγητής ιταλικής φιλολογίας, Φοίβος Γκικόπουλος, ο σκηνοθέτης είπε ότι τον επέλεξε αφού τον γνώρισε τυχαία ως διερμηνέα του Ιταλού ηθοποιού Τζιαν Μαρία Βολοντέ, στον οποίο είχε προτείνει αρχικά το ρόλο.
Ο ηθοποιός, ωστόσο, παρουσίασε προβλήματα με την υγεία του κατά τα γυρίσματα και έτσι ο Νίκος Τζίμας επέλεξε τον διερμηνέα του, τον Φοίβο Γκικόπουλο, ο οποίος τελικά πήρε τον, μοναδικό, ρόλο στη ζωή του.
Επιπλέον, για την ταινία μίλησαν και δύο εκ των πρωταγωνιστών της, ο βουλευτής του ΚΚΕ, Κ. Καζάκος και ο Αντ. Αντωνίου που υποδύθηκε τον συναγωνιστή του Ν. Μπελογιάννη, Νίκο Πλουμπίδη.
«Εκείνο που πρέπει να ελπίζουμε είναι οι νέοι να γνωρίσουν όχι μόνο την ταινία, αλλά και τους αγωνιστές που είχαμε», είπε ο κ. Αντωνίου.
Μια υπογραφή να έβαζε όπως του ζητούσαν στη φυλακή θα είχε γλυτώσει το εκτελεστικό απόσπασμα - τόσο απλά. Όμως ο Νίκος Μπελογιάννης παρέμεινε πιστός στην Ιδεολογία του ως το τέλος...Η υπόθεση
Ο Εμφύλιος Πόλεμος που ρήμαξε τη χώρα τελείωσε και ένας από τους πολλούς φυγάδες αγωνιστές της Αριστεράς, ο Νίκος Μπελογιάννης, ο άνθρωπος με το αφοπλιστικό χαμόγελο και το γαρύφαλλο (όπως τον ζωγράφισε ο Πάμπλο Πικάσο την εποχή της δίκης του), πρώην λοχαγός του ΕΛΑΣ, επιστρέφει στην Ελλάδα.
Με το συνθηματικό όνομα Κώστας κρύβεται κι έρχεται σε επαφή με τον Νίκο Πλουμπίδη, καθώς και με άλλα μέλη του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος. Η κυβέρνηση Πλαστήρα, θέλοντας να εδραιώσει τη γαλήνη και να βοηθήσει την ανασυγκρότηση του τόπου, αντιμετωπίζει τους κομμουνιστές με σχετική επιείκεια.
Οι στρατιωτικοί και οι μυστικές υπηρεσίες, όμως, με επικεφαλής τον Διευθυντή Ασφαλείας και τον αρχηγό της ΚΥΠ δεν βλέπουν με καλό μάτι τις εξελίξεις και αποφασίζουν να δώσουν ευρεία δημοσιότητα στη σύλληψη και τη δίκη του Ν. Μπελογιάννη.
Κατά τη γνώμη μου, ειδικά οι νεότεροι θα πρέπει να μη χάσουν την ευκαιρία να την παρακολουθήσουν. Με απλό κινηματογραφικό λόγο ο Τζίμας αφηγείται εν συντομεία την έλευση, την σύντομη πολιτική δράση, την σύλληψη, την δίκη και την "απολογία" καθώς και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Τα γεγονότα, αν και περιληπτικά (η κινηματογραφική εξιστόρηση τους σε θα έπρεπε να γινόταν μια ταινία 20 ωρών και βάλε, για να τα καλύψει), παρατίθενται με σεβασμό προς την ιστορία της εποχής εκείνης. Εμείς οι παλιότεροι που ζήσαμε τις μέρες εκείνες, μπορούμε να ανιχνεύσουμε στοιχεία της τότε πραγματικότητας.
Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε στην Αμαλιάδα Ηλείας το 1915. Από μαθητής Γυμνασίου εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κίνημα. Στο Πανεπιστήμιο όπου φοιτούσε στην Νομική Σχολή απεβλήθη για την κομματική του δράση. Έλαβε μέρος στον Εμφύλιο ώς μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού ως επίτροπος προτύτερα ήταν καπετάνιος του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο. Με τη λήξη του Εμφυλίου το 1949 διέφυγε στις Ανατολικές χώρες. Το 1950 επιστρέφει στην Ελλάδα για να ανασυγκροτήσει το Κόμμα - όπου και συνελήφθη τον ίδιο χρόνο από τις τότε Αρχές για απόπειρα ανασυγκρότησης του παράνομου ΚΚΕ - με βάση το Νόμο 509 /1947. Στη δίκη του 1951 ανάμεσα στους στρατοδίκες ήταν και ο μετέπειτα δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος.
Εκτελέστηκε δια τυφεκισμού στις 4:12 π.μ στις 30/3/1952. Χαρακτηριστικά είπε στους φύλακες που ήρθαν να τον πάρουν "Πάμε καμμιά βόλτα;"
Στην Κυβέρνηση επικεφαλής Πρωθυπουγός ήταν ο Νικόλαος Πλαστήρας και πολιτειακό καθεστώς ήταν η Βασιλευομένη Δημοκρατία με το βασιλικό ζεύγος Παύλου - Φρειδερίκης. Κύκλοι από τον πνευματικό κόσμο διεθνώς - μεταξύ αυτών και ο Πικάσο που είχε ζωγραφίσει την εικόνα του με το γαρύφαλο, αιτήθηκαν χάρι για τον "Άνθρωπο με το γαρύφαλο" - έτσι είχε γνωστός από το γαρύφαλο που κρατούσε στη δίκη, που δεν έγινε δεκτή από τον μόνο αρμόδιο να δώσει χάρη, βασιλιά.
Στη δίκη του 1951 στην απολογία του στη κατηγορία πως δικάζεται ως προδότης, είπε: "Είμαι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, Αγωνίζομαι για την Πατριδα, Ανεξαρτησία, Ελευθερία".
Ιδεολογία και Φανατισμός
Η ταινία καταπιάνεται με το ζήτημα της πίστης στην Ιδεολογία που τίποτε δεν μπορεί να τη γκρεμίσει ούτε τα λόγια, ούτε και οι σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος
Για αυτό και μόνο το λόγο, οι νεότεροι θα πρέπει να μην την χάσουν —πηγή
Ρήσεις
Νίκος Μπελογιάννης: Γνωρίζετε τον Παπαδιαμάντη ασφαλώς, είναι ο πιο ευαισθητος συγγραφεύς της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Μελέτησα τα έργα του στη φυλακή, για την ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας που θέλω να ολοκληρώσω. Όσοι τον μεταφάζουν στη νεοελληνική δεν ξέρουν τι κάνουν.
Υ.Γ. 2 Ο Φοίβος Γκικόπουλος που υποδύθηε το Νίκο Μπελογιάννη, είναι καθηγητής της Ιταλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Ο Γιάννης Ρίτσος από την εξορία όπου βρισκόταν-στον Άη Στράτη, έγραψε το ποίημα την ίδια μέρα της εκτέλεσης, "Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλο" συγκλονισμένος από την είδηση του θανάτου του:
Σήμερα το στρατόπεδο σωπαίνει.
Σήμερα ο ήλιος τρέμει αγκιστρωμένος στη σιωπή
όπως τρέμει το σακάκι του σκοτωμένου στο συρματόπλεγμα.
Σήμερα ο κόσμος είναι λυπημένος.
Ξεκρέμασαν μια μεγάλη καμπάνα και την ακούμπησαν στη γη.
Μες στο χαλκό της καρδιοχτυπά η ειρήνη.
Σιωπή. Ακούστε τούτη την καμπάνα.
Σιωπή. Οι λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους
το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη
Μας έμαθες άλλη μια φορά
πως να ζούμε και
πως να πεθαίνουμε
Μ' ένα γαρύφαλο
ξεκλείδωσες την αθανασία
Μ' ένα χαμόγελο έλαμψες του κόσμου
για να μη νυχτώσει
Γιάννης Ρίτσος - Μέρες Εξορίας
Ο άνθρωπος με το Γαρύφαλο του Νίκου Τζίμα 1980
Σχόλια